ZHP
Jak to było z tym „Nieprzetartym szlakiem” – z historii „NS”
W marcu 1958 roku w Domu Wycieczkowym PTTK „Turbacz” w Rabce-Zdroju, przy ul. Wąskiej 1, odbył się pierwszy kurs dla nauczycieli i wychowawców zakładów leczniczych zorganizowany przez Główną Kwaterę Związku Harcerstwa Polskiego, Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Oświaty. Podczas ww. kursu rozpoczął swą działalność ruch zwany Nieprzetartym Szlakiem, który stał się częścią składowa ZHP, zrzeszający niepełnosprawnych harcerzy. Inspiratorem ruchu była Harcmistrzyni Maria Łyczko. Druhna początkowo była szefem sztabu, a następnie przez wiele lat pełniła funkcję kierownika Wydziału Nieprzetartego Szlaku w GK ZHP. Kurs początkowo miał być eksperymentem, który ostatecznie przekształcił się w systematyczną i planowaną pracę drużyny harcerskich trwających po dziś dzień.
Geneza nazwy „Nieprzetarty Szlak”
...było to wtedy w Bieszczadach, Gorcach, Tatrach, zima już w listopadzie ośnieżyła stoki gór. W taki mroźny i śnieżny dzień marca 1958 r. wyruszyła ze schroniska na Turbaczu grupa turystów kierując się w stronę Lubonia. Szlak był pokryty głębokim śniegiem, a droga do szczytu daleka. Po uciążliwej wędrówce zdobyli szczyt, nocą ruszając w drogę powrotną. Trudności piętrzyły się, noc była ciemna, szlak gdzieś się gubił w świerkach i zaroślach. Świateł Rabki nie było widać. Idący torowali sobie drogę w zaspach. Do schroniska wrócili wszyscy szczęśliwie, choć bardzo utrudzeni. Czekała na nich pełna niepokoju komendantka kursu druhna Maria Łyczko. Wspólny wysiłek, pokonywanie zmęczenia i wykonanie zadania scaliło bardzo grupę wychowawców, którzy właśnie w Rabce
Z kart harcerskiej historii SOSW w Radomsku
Na terenie naszego powiatu harcerstwo zrzeszające osoby niepełnosprawne rozwinęło swą działalność już od początku powstania Państwowego Zakładu Wychowawczego w Radomsku. Dyrekcja Zakładu stworzyła wówczas bardzo dobre warunki do pracy metoda harcerską. Zabezpieczono pomieszczenie na dużą i ładną harcówkę oraz środki na jej urządzenie. Przyjęto do pracy wielu nauczycieli i wychowawców mających staż pracy w drużynach zuchowych i harcerskich oraz niezbędne przeszkolenie na kursach. W 1970 roku powstały pierwsze drużyny NS m.in. gromada zuchowa prowadzona przez phm. Krystynę Gołębiowską oraz drużyna harcerska na czele, której stanął phm. Lucjan Nowak. Ruch harcerski rozwijał się szybko, bo już rok później w 1971, powstała gromada zuchowa prowadzona przez dh. Zofie Wajs a także drużyna harcerska, której drużynowym został mianowany dh Andrzej Białecki. Czternaście lat od pierwszego kursu rozpoczynającego dzieje NS w 1972 roku został uroczyście zawiązany przy Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Radomsku Szczep drużyn Nieprzetartego Szlaku, pierwszy tego typu na ziemiach radomszczańskich, a czwarty w Hufcu Radomsko, na którego czele stanął hm. Lucjan Nowak. Działalność szczepu od początku była prężna, a kadra instruktorska bardzo zaangażowana. W kolejnych latach powstawały następne drużyny. Komenda szczepu utrzymywała ścisły kontakt z Wydziałem Drużyn "Nieprzetartego Szlaku" przy Komendzie Chorągwi Ziemi Łódzkiej. Już w 1974 roku przyszły pierwsze sukcesy. Szczep przy OSW został, bowiem wyróżniony przez Komendę Chorągwi za wzorową organizację Alertu Naczelnika ZHP. Harcerze otrzymali wówczas tytułem nagrody 25.000 złoty, która została przeznaczona na zakup sprzętu biwakowego, a jesienią tego roku szczep otrzymał od Dyrekcji OSW jeszcze 50 000zł na uzupełnienie tego sprzętu. Następnie w 1975 roku Szczep był wizytowany przez Naczelnika ZHP hm. Stanisława Bohdanowicza oraz Komendant Chorągwi Piotrkowskiej dh. Elżbietę Woźniak, kierowniczkę Wydziału Drużyn Nieprzetartego Szlaku Marie Łyczko. W wyniku wizytacji bardzo dobrze oceniono działalność Szczepu, a także pracę instruktorów ZHP na rzecz niepełnosprawnych, wręczono dyplomy i wyróżnienia. Szczep regularnie zwiększał swoją liczebność. W 1977 roku w Hufcu Radomsko, do którego Szczep należał zarejestrowanych było 167 osób z Nieprzetartego Szlaku. Jesienią 1978 roku za prężne działanie harcerstwa w OSW Dyrektor Tadeusz Paciorek został odznaczony Złotą Odznaką Przyjaciół Harcerstwa. W 1978 roku odbyły się III Igrzyska ‘‘Nieprzetartego Szlaku'' organizowane przy udziale Kuratora Oświaty i Wychowania. Drużyny Szczepu OSW Radomko uzyskały:
I miejsce w grze „Dwa ognie usportowione",
II miejsce w czwórboju LA,
III miejsce w biegu patrolowym.
W kolejnym 1979 roku gromady zuchowe "Pszczółki" i "Wesołe słoneczka" zostały wytypowane do wyróżnienia dyplomem "Mistrzowskiej Drużyny Zuchowej" nadanym przez GK ZHP. W 1980 roku Szczep " Nieprzetartego Szlaku" był organizatorem spotkania dla instruktorów działających w drużynach specjalnych. W tym roku komendant szczepu hm. Lucjan Nowak został wyróżniony Krzyżem "Za zasługi dla ZHP". W tym także roku Szczep
uzyskał wyróżnienie w konkursie "Harcerze współgospodarzami osiedla". Harcerze działający w OSW brali czynny udział w imprezach organizowanych w innych miejscowościach. W czerwcu 1982 roku na zorganizowanej w Tomaszowie Mazowieckim I Harcerskiej Spartakiadzie Sportowej harcerze z naszego Ośrodka zajmują I miejsce, uzyskują puchar przechodni oraz mnóstwo nagród. Reprezentujący nasz szczep patrol harcerski zajął drugie miejsce w biegu terenowym. Wprawiając w zakłopotanie i wywołując szok wszystkich biorących udział tym, że harcerze niepełnosprawni mogą reprezentować taki wysoki poziom sportowy. W marcu 1984 roku na XI Turnieju Wiedzy Obywatelskiej zespół harcerzy z OSW zdobył wyróżnienie i dyplom. W 1984 roku hm. Lucjan Nowak otrzymuje Złotą Odznakę Honorową "Zasłużony dla Chorągwi Piotrkowskiej" a także dh. Aleksandra Żarnecka otrzymuje odznakę Ruchu przyjaciół Harcerstwa. W okresie działalności Szczepu realizowano różnorodne zadania kształtujące postawy społeczne i patriotyczne. Harcerze systematycznie wykonywali prace społecznie-użyteczne. Pracowali min. przy budowie trasy szybkiego ruchu, przy budowie boiska do piłki nożnej na osiedlu "Tysiąclecia", corocznie pomagali okolicznym rolnikom przy zbiorach ziemniaków. Realizacja zadań Alertów Naczelnika ZHP była okazją do wzbogacania wiedzy o kraju i świecie dla dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Szczególnie udane Alerty nosiły hasła " Nasz trud Ojczyźnie", "Sport - to zdrowie", "Uśmiech dziecku". W swej działalności harcerze pamiętali też o bohaterach Polski Walczącej. Ważniejsze imprezy szczepu odbywały się w Miejscu Pamięci Narodowej na Folwarkach, w harcówce zaś powstała ekspozycja Pamięci Narodowej. W celu podniesienia kultury harcerzy, co roku w listopadzie organizowana były dla zuchów i harcerzy impreza "Wesołe Andrzejki". W latach 1971-1990 Szczep organizował także biwaki. Stałym miejscem biwakowym był las w miejscowości Ojrzeń. Uczestnicy biwaku mieli możliwość poznania sposobu jego organizowania, rozkładania i składania namiotów, ich zagospodarowywania i okopywania. Z niezwykłym przejęciem harcerze pełnili nocne warty oraz dzienne dyżury podczas przygotowywania posiłków. Zawsze jedna noc poświęcana była na bieg patrolowy. Ponadto zawsze na w biwaku zuchy i harcerze prowadzili zwiady terenowe. Harcerze uczestniczyli także w obozach harcerskich w Świbnie nad morzem, w Wilkowicach oraz w Stanicy Hufca w Białym Brzegu w latach 1982, 1983, 1984, 1986. W 1988 roku instruktorzy Szczepu zostają wyróżnieni za swoją działalność. Hm. Lucjan Nowak otrzymuje Złoty Krzyż za zasługi dla ZHP, a hm. Lesław Bereza Złotą Odznakę Honorowa "Zasłużony dla Chorągwi Piotrkowskiej". W początkowym okresie lat 90-tych zaczęła zanikać działalność Szczepu NS, który to rozpadł się ostatecznie po odejściu na emeryturę hm. Lucjana Nowaka.
W ramach Szczepu działały min. następujące drużyny zuchowe i harcerskie:
- w latach 1982-1989 - funkcjonowała 36 drużyna harcerska NS, której drużynowym był dh. Dariusz Kalinowski,
- w latach 1986-1989 - 38 drużyna harcerska NS im. Zawiszy Czarnego, której drużynowym był dh. D. Szczepaniak,
- w latach 1986-1989 - funkcjonowała 36 drużyna harcerska NS im. T. Kościuszki, drużynowym był dh. Paweł Kowalczyk,
- w latach 1988-1989 - funkcjonowała 78 drużyna harcerska NS im. K. Świerczewskiego, drużynowym był hm. Lesław Bereza,
- w latach 1984-1986 - funkcjonowała gromada zuchowa NS "Pracowite pszczółki", której drużynową była dh Katarzyna Wiecha,
- w latach 1982-1990 - funkcjonowała drużyna harcerska, której drużynową była, phm. Ewa Śmietana,
- gromadę zuchową prowadziła także dh. Katarzyna Woźniak.
Wznowienie działalności NS
U początków XXI wieku po „wiekach ciemnych” dla działalności harcerskiej w SOSW w Radomsku, w 2002 roku wznawia działalność Nieprzetarty Szlak powstaje, bowiem Drużyna „Chabrowiaków”, której to decyzją Komendanta Hufca w 2004 roku otworzono okres próbny. Na funkcje drużynowej została powołana dh. Małgorzata Żarnecka a następnie tą funkcję objęła dh. Iwona Witczak. Drużyna działała do roku 2007, kiedy jej działalność została zawieszona decyzją Komendanta Hufca. Jednakże już dwa lata później w 2009 roku wznowiła swoją działalność pod przewodnictwem dh. Iwony Witczak, którą w grudniu tego roku na funkcji drużynowej zmieniła dh. Ewa Kotlicka. Drużyną z ramienia Rady Pedagogicznej opiekuje się także dh. Aneta Tazbir. Drużyna działa do dnia dzisiejszego. W 2010 roku Komendant Hufca pozytywnie zamknął okres próbny przyjmując „Chabrowiaków” do grona pełnoprawnych drużyn harcerskich. Drużynowa dh. Ewa Kotlicka opracowała i wdrożyła program „Na szlaku harcerskiej przygody”, którego głównym celem było propagowanie aktywnych form spędzania czasu wolnego. Program realizowany był przy współpracy drużyn środowiskowych oraz Komendy Hufca Radomsko. W ramach programu harcerze uczestniczyli w trzech Ogólnopolskich Zlotach drużyn „Nieprzetartego Szlaku" w Stemplewie, organizowano także liczne ogniska, biegi patrolowe, rajdy. Harcerze poznali najbliższą okolicę, poznali krajobraz Kopalni Węgla Brunatnego, Góry Kamieńsk.
Drużyna wyjeżdżała także kilkakrotnie na obóz harcerski do Międzywodzia nad morzem w ramach HAL przy współpracy z Hufcem Szczekocińsko-Włoszczowskim. Drużyna dwukrotnie była w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym ZHP "Nadwarciański Gród" w Załęczu Wielkim gdzie uczestniczyła w projekcie "Region równych szans" organizowanym, przez GK ZHP i Chorągiew łódzką. W ramach pracy drużyna współpracuje z Hufcem Radomsko oraz chorągwią Łódzką ZHP w Łodzi – referat „Nieprzetartego Szlaku”. Podczas zbiorek praca drużyny skupia się na dbaniu o przyszkolny ogródek dydaktyczny oraz zdobywaniu sprawności harcerskich.